Değerli Müslümanlar bugünkü dersimiz iflas eden kişinin borçları hakkındadır. Kimin peşin borcu varsa ve malından daha fazla ise diyelim malı 1000 tl borcu 1500 tl olsa alacaklılar onu mahkemeye verse deseler bizim alacağımız onun malından daha fazladır bu durumda hâkim o kişiye ambargo koyar ambargo bırakılınca artık o kişi kendi malında tasarruf edemez. O zaman hâkim borçlunun ilişkisini malından keser. Borçlunun malını satar, satılan mal borcu kapatırsa zaten tamam olur eksik kalırsa borçlu durumu iyi olursa borcunu verir iyi değilse veremez. Borç peşinse böyle yapılır, borç peşin değilse müeccel ise henüz ödeme zamanı varsa böyle bir durumda borçlu zor bir durumda bırakılamaz. Peşin olan borcu var ise ödeyemez ise o zaman haciz konulur onun malı satılır o borç verilir.
Borç hem peşin hem de vadeli olursa peşin olan için haciz konulur müeccel olan ise peşin olmaz. Şu an ki hukukta kişi birkaç taksit vermezse diğerlerini de hemen vermesi gerekiyor ama İslam Ticaret hukukunda sadece peşin vermesi gereken borcu veremezse onun için haciz konulur gelecek senetler peşin olmaz.
Borçlunun malı borcu kapatıyor aylığı da var kendi çalışmasından nafakasını verebiliyorsa bu durumda o kişiye haciz konulmaz. Niçin haciz konulmaz çünkü kişi borcunu maaşından verir nafakasını da malından alır. Eğer çalışan değil onun nafakası malından ise o da essah görüşe göre böyledir, o kişiye haciz konulmaz. Talep olmadan haciz konulmaz kişi İslam mahkemesine gelecek şunu diyecek benim filan kişiden bu kadar alacağım var alacağım onun malından fazladır o adam malında tasarruf yapmasın hacizde ne o kişi malında tasarruf yapmasın elindeki malı zayii eder benim paramı vermemiş olur eğer böyle bir talep yoksa kendiliğinden haciz konulamaz mutlaka talep olması lazımdır. Bu kişi iflas etmiş diye talep yapılır.
Şimdi haciz konuldu artık o mal onun değil alacaklılarındır. İflastan dolayı haciz konulunca o kişi artık malında tasarruf edemez alamaz/veremez alışveriş yapamaz böyle bir durumda hâkim haciz koyar birde böyle bir durumda şahit gerekir ki kimse o kişiyle alışveriş yapamasın diye. Bir görüşe göre kişinin alışverişi geçerli değildir. Yaptığı alışveriş borcundan fazla ise o alışveriş geçerlidir eğer yaptığı alışveriş borcundan az ise o alışveriş batıldır. Essah olan görüşe göre bu kişiye haciz konulduğundan yapacağı bütün alışverişler batıldır. Haciz konulmuş bir kişi borçları için bile malını satamaz o malı ancak kadı satar. Kendisi borcu için malını satarsa onun alıverişi geçerli değildir. Kendi malından evlenebilir, eşine para verip onun karşılığında nikahını alabilir, kısas yapabilir kısası düşürebilir bunları yapabilir.
Eğer benim bir borcum var diye ikrar ederse, daha önceden bir borcu var ise o da diğer borçlar gibi olur eğer sonradan ikrar eder yani hacizden sonra bu borç meydana gelmişse o kabul edilemez.
Haciz konuldu kişi malında tasarruf yapamıyor o zaman kadı hemen malını satar ve alacaklılara dağıtır. Önce bozulacak mallar var ise onları satar meyve/sebze gibi sonra hayvanları satar sonra menkul olanları satar peyderpey satarak alacaklıların borçlarını verir. Satış iflas eden ve alacaklıların huzurunda yapılır.
İslam ticaret hukukunda şöyledir. Bir kişi iflas etmiştir onun hacz edilen, ipotek olan, rehine olan veya rehine olmayan malları kadı peşin satar, alacaklılar ve iflas edenin huzurunda satar ve rayiç üzerinden satar. Bulunduğu bölgede geçerli para üzerinden satar. Bu adil bir iş olur. Burada aklımıza ne geliyor bugün iflas eden kişinin malları ipotekli malları banka diyelim satıyor bedava denilecek bir miktara parasını çıkarmak için bir arsa yüz ₺ ise o elli-otuz ₺ ye satıyor ve o kişiye ben malını sattım paramı aldım diyor bu haksızlık olur yani şu anda yapılan uygulama haksızlıktır.
İslam hukukunda birde şöyle bir şey var sadece ipotek olan değil kişinin malının tümü tespit edilir tümü satılır ama adamın huzurunda malı satılır alacaklı olanların hakkı verilir geri kalan adama iade edilir. Hakkaniyetli bir şey yapılır burada o müflis kişiye iflas eden kişiye zarar verilmez.
Mal ve para var böyle bir durumda alacaklılar ne yapar, diyelim bir kişi dedi ki ben ona araba vermişim benim onun üzerinde arabama var arabamı isterim o zaman o alacaklıya araba alınır verilir ama eğer razı oluyorsa bana paramı verin bana alacağı o eşyayı istemiyorum derse o zaman parası verilir.
4 Haziran 2018